Skutki zastosowania niewłaściwej stawki VAT na fakturze

W kwietniu 2014 r. rozpocząłem prowadzenie działalności gospodarczej i zarejestrowałem się jako podatnik VAT czynny. Czy jako sprzedawca towarów zawsze odpowiadam za właściwą stawkę VAT na fakturze?

Obowiązek określenia dla danego towaru lub usługi prawidłowej stawki VAT spoczywa zawsze na podatniku – dostawcy towaru czy usługi. To podatnik powinien zatem ustalić, czy sprzedawany przez niego towar (lub wykonywana usługa) mogą korzystać ze stawki obniżonej, bądź też ze zwolnienia z VAT.

Generalną zasadą, zgodnie z przepisem art. 41 ust. 1 ustawy o VAT jest opodatkowanie towarów i usług stawką podstawową, która w 2014 r. nadal wynosi 23%. Dla pewnych towarów i usług ustawodawca przewidział jednak niższe stawki podatkowe – 8%, 5%, 0% oraz zwolnienie z opodatkowania. Jeśli dany towar (lub usługa) nie są wymienione w przepisach ustawy o VAT lub aktów wykonawczych – jako podlegające obniżonej stawce VAT lub zwolnieniu z opodatkowania – to przy ich sprzedaży należy zastosować stawkę podstawową.

W przypadku, gdy podatnik ma jakiekolwiek wątpliwości co do prawidłowości zastosowanej przez niego stawki podatku VAT, powinien je rozstrzygnąć na pierwszym etapie obrotu. Sprzedaż towaru (usługi) z błędną stawką VAT wywoła bowiem skutki u wszystkich kolejnych sprzedawców tego wyrobu. Aby tego uniknąć podatnik może skorzystać z "pomocy" organów podatkowych, zwracając się z wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych.

Jakie konsekwencje poniesie sprzedawca stosujący błędną stawkę VAT?

Wskazać należy, że zastosowanie błędnej stawki VAT przez podatnika dokonującego sprzedaży towarów lub usług wywoła określone skutki w podatku VAT. W zależności od tego, czy doszło do zawyżenia, czy też do zaniżenia obowiązującej stawki VAT konsekwencje jej niewłaściwego zastosowania mogą być różne.

Zawyżenie stawki VAT na fakturze zobowiązuje sprzedawcę do odprowadzenia podatku w większej wysokości, niż to wynika z obowiązujących przepisów. Zgodnie bowiem z art. 108 ust. 1 ustawy o VAT, w przypadku gdy osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązana do jego zapłaty.

Jeżeli podatnik wystawił fakturę ze stawką wyższą od stawki obowiązującej na dany towar lub usługę, wówczas niezależnie od tego, że podatek ten został zawyżony, ma on obowiązek odprowadzenia do budżetu podatku należnego w takiej wysokości, jaka wynika z wystawionej faktury.

Zaniżenie stawki VAT na fakturze jest natomiast nieprawidłowością, która skutkuje powstaniem zaległości podatkowej i odsetek za zwłokę. W przypadku wykrycia tej nieprawidłowości podatnik zobowiązany jest do jej skorygowania poprzez wystawienie faktury korygującej oraz skorygowania deklaracji VAT.

W tym miejscu warto wspomnieć również o sytuacji, w której podatnik opodatkował sprzedaż według stawki 0%, która zgodnie z obowiązującymi przepisami podlegała zwolnieniu od VAT. Konsekwencje błędnie zastosowanej 0% stawki VAT zamiast zwolnienia nie rodzi żadnych skutków finansowych po stronie wystawcy faktury. Wynika to z tego, że zarówno w przypadku sprzedaży zwolnionej z VAT, jak i opodatkowanej stawką 0% nie występuje podatek należny.

Należy jednak mieć na uwadze, że sprzedaż zwolniona z VAT nie uprawnia podatnika do odliczania podatku naliczonego związanego z tą sprzedażą. Jeżeli więc podatnik dokonywał zakupów towarów i usług związanych ze sprzedażą zwolnioną z VAT, którą błędnie opodatkował stawką 0%, i odliczył podatek VAT od tych zakupów – to taka sytuacja powoduje powstanie zaległości podatkowej za dany okres rozliczeniowy. W takim przypadku podatnik musi skorygować deklaracje VAT za okres, w którym nieprawidłowo dokumentował wykonywane czynności i w deklaracjach tych nie powinien być wykazany podatek naliczony do odliczenia.

Również wówczas, gdy poza czynnościami zwolnionymi, podatnik wykonywał czynności opodatkowane VAT, powinien zwrócić uwagę na te zakupy, które związane były z obydwoma rodzajami działalności i których nie można było jednoznacznie przypisać do żadnego z tych rodzajów. W takim przypadku przysługiwało mu bowiem tylko częściowe prawo do odliczenia podatku naliczonego, na podstawie art. 90 ustawy o VAT. Także i tutaj konieczne są odpowiednie korekty podatku naliczonego podlegającego odliczeniu.

Niemniej jednak wskazać należy, że fakt błędnego zafakturowania czynności (jako opodatkowanej stawką 0% zamiast zwolnionej z VAT) nie wywoła u wystawcy skutków w postaci zobowiązania podatkowego z tytułu podatku należnego, natomiast jest niezwykle istotny dla prawidłowości rozliczeń podatku naliczonego.

W grudniu 2013 r. wystawiłam fakturę z błędną stawką VAT. W kwietniu br. skorygowałam fakturę i wysłałam ją do nabywcy. W jaki sposób i w rozliczeniu za który miesiąc powinnam skorygować rozliczenie podatku VAT?

Obowiązek określenia właściwej stawki VAT dla sprzedawanego towaru lub usługi spoczywa na podatniku. Jeżeli zatem podatnik zastosował błędną stawkę VAT dla danego towaru (usługi), musi błąd ten skorygować poprzez wystawienie faktury korygującej, o której mowa w art. 106j ustawy o VAT.

Z treści pytania nie wynika, a jest to informacja istotna aby prawidłowo udzielić odpowiedzi na zadane pytania, czy Czytelnik zastosował zawyżoną czy też zaniżoną stawkę podatku VAT.

W przypadku bowiem zawyżenia stawki VAT, fakturę korygującą podatnik rozlicza na podstawie art. 29a ust. 13 i 14 ustawy o VAT. W myśl tej regulacji, w sytuacji gdy stwierdzono pomyłkę w kwocie podatku na fakturze pierwotnej, skutkującej zawyżeniem kwoty podatku należnego, obniżenia podstawy opodatkowania w stosunku do podstawy określonej w wystawionej fakturze z wykazanym podatkiem, dokonuje się pod warunkiem posiadania przez podatnika, uzyskanego przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy, w którym nabywca towaru lub usługobiorca otrzymał fakturę korygującą, potwierdzenia otrzymania faktury korygującej przez nabywcę towaru lub usługobiorcę, dla którego wystawiono fakturę. Uzyskanie potwierdzenia otrzymania przez nabywcę towaru lub usługobiorcę faktury korygującej po terminie złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy uprawnia podatnika do uwzględnienia faktury korygującej za okres rozliczeniowy, w którym potwierdzenie to uzyskano.

Przy czym, stosownie do art. 29a ust. 15 pkt 4 ustawy o VAT, warunku posiadania przez podatnika potwierdzenia otrzymania faktury korygującej przez nabywcę towaru lub usługobiorcę nie stosuje się, w przypadku gdy podatnik nie uzyskał potwierdzenia mimo udokumentowanej próby doręczenia faktury korygującej i z posiadanej dokumentacji będzie wynikać, że nabywca towaru lub usługobiorca wie, że transakcja została zrealizowana zgodnie z warunkami określonymi w fakturze korygującej.

W takiej sytuacji obniżenie podstawy opodatkowania nastąpi nie wcześniej niż w deklaracji podatkowej składanej za okres rozliczeniowy, w którym zostały łącznie spełnione przesłanki określone w ww. przepisie.

Zatem w przypadku korekty in minus (w wyniku zmniejszenia stawki VAT), nie koryguje się deklaracji VAT wstecz (tj. za okres, w którym wykazano tę transakcję w deklaracji VAT), lecz na bieżąco – w miesiącu (kwartale) otrzymania korekty przez nabywcę (pod warunkiem posiadania ww. potwierdzenia lub przy spełnieniu warunków określonych w art. 29a ust. 15 pkt 4 ustawy).

Inaczej natomiast będzie przedstawiać się kwestia korekty w sytuacji, w której podatnik jest zobowiązany do podwyższenia VAT w związku z błędnie określoną stawką VAT na fakturze. Przepisy ustawy o VAT nie normują takiej sytuacji. Jedynym rozwiązaniem w tym przypadku jest skorygowanie deklaracji za okres, w którym podatnik rozliczył fakturę pierwotną, bowiem wówczas doszło do zaniżenia zobowiązania podatkowego.

W marcu 2014 r. otrzymałem fakturę za usługi z 23% stawką VAT. Uregulowałem należność z tej faktury. Dowiedziałem się jednak, że w stosunku do usług objętych ww. fakturą zastosowanie ma obniżona do 8% stawka VAT. Czy pomimo tego, mam prawo do odliczenia podatku naliczonego z tej faktury?

Podatnik (wystawca faktury) ma obowiązek wpisania na fakturze wymaganych danych, w szczególności: nazwy (rodzaju) towaru lub usługi, miary i ilości (liczby) dostarczonych towarów lub zakresu wykonanych usług, ceny jednostkowej bez podatku, wartości sprzedaży netto, stawki i kwoty podatku oraz danych dotyczących podatnika i nabywcy. Nabywca nie jest obowiązany do weryfikacji stawki podatku VAT na otrzymanych fakturach. W przypadku wątpliwości może jedynie zwrócić się z prośbą do wystawcy o sprawdzenie jej poprawności.

Istnieją przypadki, w których nabywca, który otrzymał fakturę zawierającą błędy może – nie czekając na fakturę korygującą – je poprawić. Zgodnie z art. 106k ustawy o VAT, jeśli nabywca otrzymał fakturę zawierającą pomyłki, z wyjątkiem pomyłek w zakresie danych określonych w art. 106e ust. 1 pkt 8–15, może wystawić notę korygującą. Wśród wyjątków, których skorygowanie poprzez wystawienie noty korygującej jest niemożliwe, jest stawka i kwota podatku VAT. Oznacza to, że nabywca nie posiada uprawnienia do skorygowania stawki podatku VAT poprzez wystawienie noty korygującej.

Jednakże podatnik, który otrzymał fakturę zawierającą błędną (zawyżoną) stawkę VAT, nie traci prawa do odliczenia podatku naliczonego w kwocie wykazanej na fakturze, pod warunkiem, że zakup związany był z działalnością opodatkowaną. Żaden z przepisów ustawy o VAT – w tym art. 88 ust. 3a ustawy o VAT – nie wymienia przypadku otrzymania faktury z zawyżoną stawką podatku VAT jako pozbawiającego podatnika (nabywcę) do odliczenia podatku naliczonego.

W sytuacji przedstawionej w pytaniu podatnik ma zatem prawo do odliczenia podatku naliczonego z otrzymanej faktury zawierającej zawyżoną stawkę VAT w deklaracji za marzec 2014 r. (bądź kwiecień lub maj 2014 r.), pod warunkiem oczywiście, że od zakupu tego po stronie sprzedawcy powstał obowiązek podatkowy.

Warto dodać, że istnieje sytuacja, w której nabywcy nie przysługiwałoby prawo do odliczenia z faktury zawierającej błędną stawkę VAT. Byłoby tak wówczas, gdyby wystawca opodatkował dostawę co do zasady zwolnioną z VAT lub niepodlegającą opodatkowaniu. W takim przypadku wystawca błędnej faktury musiałby odprowadzić VAT należny (art. 108 ust. 1 ustawy o VAT), natomiast nabywca nie miałby prawa do odliczenia tego podatku, na podstawie art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT.