Problemy z określaniem stawek podatkowych

W związku ze zmianą stawek podatku VAT jaka miała miejsce na przełomie roku 2010 i 2011 nasi Czytelnicy mają wiele problemów z ustaleniem prawidłowej stawki na sprzedawane przez siebie towary oraz świadczone usługi. Wynika to z pytań zarówno nadsyłanych do redakcji, stawianych na forum internetowym, jak i w trakcie dyżurów telefonicznych.

Na wstępie warto zaznaczyć, iż zmiany w stawkach wynikają głównie z dwóch ustaw:

• z dnia 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. nr 226, poz. 1476) oraz
   
• z dnia 26 listopada 2010 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej (Dz. U. nr 238, poz. 1578 ze zm.).

Pierwszą z ww. ustaw wprowadzono do przepisów dotyczących VAT Polską Klasyfikację Wyrobów i Usług z 2008 r. w miejsce poprzednio stosowanej PKWiU z 1997 r. Niejako przy okazji dokonano pewnych zmian w odniesieniu do stawek VAT. Uchylając bowiem załącznik nr 4 do ustawy zawierający wykaz usług zwolnionych od podatku, w którym w większości przypadków definiowano usługi przy pomocy PKWiU z 1997 r. przeniesiono ten wykaz bezpośrednio do art. 43 ustawy o VAT zastępując symbole klasyfikacyjne formą opisową. Dokonując tego zabiegu ustawodawca nie do końca wiernie odzwierciedlił poszczególne pozycje z uchylanego załącznika w art. 43, co było zabiegiem celowym powodującym wyłączenie niektórych usług ze zwolnień z VAT.

Ustawą z dnia 26 listopada 2010 r. wprowadzono natomiast na okres od 1 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2013 r. podwyższone stawki podatkowe.

Do końca 2010 r. stosowane były następujące stawki: 22%, 7%, 3%, 0%, oraz zwolnienie z VAT traktowane w praktyce jako piąta stawka podatkowa. Od 1 stycznia 2011 r. na mocy przepisów wprowadzonych ustawą z dnia 26 listopada 2010 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej obowiązują nas następujące stawki VAT: 23%, 8%, 5%, 0%, oraz zwolnienie z VAT. Podwyższone stawki zostały wprowadzone na okres przejściowy, tj. od 1 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2013 r., należy jednak zauważyć, iż w sytuacji niekorzystnego kształtowania się relacji długu publicznego do PKB w kolejnych latach mogą nas dotknąć kolejne zmiany stawek. Piszemy na ten temat w części A niniejszego numeru Poradnika VAT w artykule zatytułowanym "Potencjalne zmiany stawek VAT w latach 2013-2016."

Generalnie mówi się o podwyżkach VAT. Warto jednak wspomnieć, iż w stosunku do nielicznej grupy artykułów spożywczych w trakcie nowelizacji dokonano obniżki stawki z 7% do 5%. Mowa tu o wymienionych w załączniku nr 10 do ustawy o VAT takich towarach jak: pieczywo świeże o terminie przydatności do spożycia nieprzekraczającym 14 dni, makarony, kluski, niektóre gotowe posiłki i dania.

W 2011 r. stawki VAT oraz zwolnienia z podatku określone są w następujących przepisach:

• w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. nr 54, poz. 535 ze zm.):

• art. 41, art. 146a i załączniki nr 3 oraz nr 10,
   
• art. 43 do art. 82 i załącznik nr 7,
   
• art. 83 ust. 1 i załącznik nr 8, oraz art. 114 ust. 1, art. 119 ust. 7-8, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122, art. 129 ust. 1;

• w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 2010 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. nr 246, poz. 1649): § 7 i załącznik nr 1, § 8 do § 17, § 36-37 § 40, § 42.

Zasadą jest, iż w sytuacji gdy ustawodawca (w ustawie) lub Minister Finansów (w rozporządzeniu) w odniesieniu do danego towaru lub usługi posługują się symbolami klasyfikacji statystycznej, wówczas towary te i usługi są identyfikowane przy pomocy tych klasyfikacji.

Uwaga

Jeżeli przy symbolu Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług prawodawca stosuje oznaczenie "ex", oznacza to, iż zakres wyrobów lub usług objętych daną stawką lub zwolnieniem jest węższy niż określony w danym grupowaniu.

Uwaga

Dokładna analiza brzmienia poszczególnych pozycji załączników do ustawy o VAT z uwzględnieniem rozwinięcia symboli od dwóch do czasami siedmiu cyfr jest niezwykle istotna. Pominięcie wyłączenia (w przypadku oznaczenia danej pozycji symbolem ex, lub ograniczenie się w trakcie identyfikacji do mniejszej ilości cyfr, niż to zostało dokonane w ustawie) prowadzić może do zastosowania błędnej stawki VAT.

Określając wysokość stawki podatkowej podatnik musi przede wszystkim ustalić, czy sprzedawany przez niego towar lub świadczona usługa nie korzystają z obniżonej stawki lub ze zwolnienia z VAT.

Uwaga

Zasadą jest, że w sytuacji gdy ten sam towar (usługa) wymieniany jest w więcej niż jednym przepisie jako uprawniony do korzystania z różnych obniżonych stawek podatkowych - stosuje się najniższą z nich.

Pod załącznikiem nr 10 do ustawy odnajdujemy nawet stosowną uwagę, w myśl której wykaz nie ma zastosowania do zakresu sprzedaży towarów zwolnionych od podatku lub opodatkowanych stawką 0%.